- SANAYİ DEVRİMİ GÜMRÜK İŞLEMLERE NASIL YANSIYOR?
Teknoloji, gündelik yaşamımızdan tutun da iş dünyasına varıncaya kadar her alanda hayatımıza yön veriyor. Sabah başka, akşam başka güncellemelerle hayatımızı etkileyen bu platform, istihdam konusunda beden gücünü es geçerek ekip ruhuna ve beyin gücüne yoğunlaşan bir devrimle karşımıza çıkıyor. “Endüstri 4.0”
Gelecek artık gelecek değil; ŞİMDİ!
İnsanlık, 18. YY’ın sonlarında “Gücünü su ve buhardan alan mekanik üretim(Örnek: ilk mekanik dokuma tezgahı. (1784))” ile sanayi devrimine ilk adımını atmış bulundu. 20. YY’ın başlarında ise “İş bölümleri olan ve elektrikle çalışan montaj hatları(Örnek:
Ford T modeli üretimi (1914)).” Sürekli gelişen bu dünyanın hızlandığını 2. sanayi devrimi ile ortaya koydu.
Ardından 1970’lerin başında “Elektronik üretim ve IT ile otomasyon” la (SPS Modicon 084) başlayan 3. sanayi devrimi, bu gelişim hızının ne kadar yüksek olduğunu tüm dünyaya göstermiş oldu. Bu uzun süreçten sonra sıra 4. Sanayi Devrimi’nde! Yani “Endüstri 4.0”
Şu an tüm dünyanın gündeminde olan, herkesin heyecanla beklediği bu dönem, etkilerini henüz günlük hayatta hissettirmiyor olabilir. Tıpkı ilk 3 devrim gibi… Fakat zamanla bu etki artacak ve geçen bu süre diğer devrimlerle karşılaştırıldığında çok daha kısa olacaktır.
Endüstri 4.0; asıl olarak imalat sanayiinde bilgisayarlaşmanın en üst düzeye çıkarılması ve dolayısıyla üretimin yüksek teknolojiyle donatılmasını hedefleyen bir yaklaşım. Kendi kendini yönetebilen, insan odaklı yeni bir çağ. Kas gücünden çok beyin gücünün kullanılacağı, simülasyon, mobil uygulamalar, robotlar, akıllı fabrikalar, sensörlerin olduğu bir dünya. Burada devreye üretimden tüketime tüm süreçleri kapsayan lojistik sektörü de giriyor. Endüstri 4.0’ten alınan ilhamla adı “Lojistik 4.0” 4. sanayi devriminin bu sefer ki rolü ise, daha hızlı ve verimli bir üretim. Zekice oluşturulmuş bu teknolojik fırsatlar sayesinde çalışanlara da yeni bir bakış açısı sağlamış olacak. Bir otomasyon sistemine sahip olmak, ürünün her işlemini otomatik olarak izlemeye ve kontrolünü sağlamaya olanak sağlayacaktır. Böylece hata yapma riski sıfıra inmiş, zaman tasarrufu da iki katına çıkmış olur. Bütün bunlar bize, bilişim teknolojilerinin, lojistik sektöründe mutlaka kullanılması gereken bir ihtiyaç olduğunu gösteriyor. Böylece doğru ürünün, doğru miktarda, doğru biçimde, doğru zamanda doğru kaynaktan, doğru yolla, doğru fiyata sağlanması lojistiğin 7 doğrusunu daha iyi karşılar hale geliyor. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’nın hazırlamış olduğu yeni Kara Yolu Taşıma Yönetmeliğine göre, kara yolu taşımacılığında dijitalleşmeyi zorunlu kılacak yeni yasalar yer alıyor. Taşınacak yüklerin, tüm evraklarının en geç 6 saat içinde dijital olarak kayıt altına alınması, yeni yasalar arasında. Aynı zamanda sorumluluk, taşıma anında sadece yükü taşıyan firmanın değil, yükü veren firmanın da oluyor. Böyle bir durumda yük veren kurum ya da kuruluşlar taşıma işlemlerinde, dijital altyapısı olan lojistik firmaları tercih edecekler. Tüm bu gelişmeler Lojistik 4,0’ın geliştirilmesini, sanayi ve ticaretle bütünleşmesini zorunlu kılıyor. Bu sayede lojistik sektörü, yeni nesil bir bakış açısıyla daha da büyüme yolunda ilerliyor. 2000’li yıllardan itibaren kendini sürekli geliştirerek kabuğundan sıyrılıp, ofislerini yurtdışında da açmaya başlayarak, kapılarını dünyanın her bir noktasına taşıyan, şirketlerle kalitesini iyice artıran bu dinamik sektör, daha da büyümeye hazırlanıyor. Mal hareketlerinin planlanması, sevkiyat, teslimat, mal bedellerinin tahsili, iade mallar, rota planlaması, araç takibi gibi pek çok alanda yazılım ve uygulamalarla yüksek nitelikli iş gücü sağlanıyor. Üretim ve dönüşüm maliyetleri açısından, ülke ekonomisi için de yüksek önem arz eden bu trendi, ilkelerine göre kullanmazsak, gelişmemizin pek de mümkün olamayacağı ortada. Özellikle ticaretin önünü açacak uygulamalar yapılması, olanların da doğru bir şekilde uygulanması bu şekilde daha da önemli hale geliyor. Devletlerde kaldırılması mümkün olmayan, ticaretin vazgeçilmezi gümrükler için de yansımaları oldukça büyük olacaktır. Devrimden kaynaklanan gelişmelerle, gümrük işlerinde dijitalleşmeyle, sınır geçişlerini hızlandıran sistemleri uygulamaya almak için çalışmalar yürütülmektedir. Diğer taraftan Lojistik 4.0’te, her zaman ihtiyaç duyulacağı bariz olan, işinde uzmanlaşmış kişilerin payı büyüktür. “Tedarik zinciri koordinatörü” olarak yerini almış olan Gümrük Müşavirleri, bu konuda hem kendilerini geliştirmeye hem de teknolojiyi en üst seviyede kullanarak Lojistik 4.0’ün tüm gereksinimlerini karşılamaya büyük gayret göstermektedirler. Lojistikte birçok konuya faydası dokunan bu devrimin, ülkenin ithal veya ihraç edilen malların kontrolünü sağladığı, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın sorumluluğundaki bir kurum olan gümrükler için de oldukça büyük etkileri bulunmakta. Örneğin, Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname – KHK/640 göre ilgili birimin;
“Türk Gümrük Tarife Cetvelini, eşyanın menşeini, gümrük kıymetini, gümrük rejim ve formalitelerini taraf olunan anlaşmalara ve uluslararası uygulamalara uygun olarak düzenlemek ve uygulanmasını sağlamak, denetlemek.”
“Serbest dolaşıma giriş, ihracat, yeniden ihracat, imha, gümrüğe terk işlemlerinin uygulanmasını sağlamak ve serbest bölgeler, lojistik dış ticaret bölgeleri, dış ticaret merkezlerindeki gümrük işlemlerini yürütmek.”
“Yolcu beraberi, posta ve hızlı kargo taşımacılığı yoluyla gelen ve giden eşya ile bunlarla ilgili elektronik ticarete konu eşyanın gümrük işlemlerinin yürütülmesini sağlamak.”
“Geri gelen eşya ile ilgili ihracat rejimi kararlarının uygulanmasını sağlamak, çift kullanımlı eşya ve ihracat kontrollerine ilişkin görevleri yapmak.”
“Gümrüklü yer ve sahalarda münhasıran, Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesinde, gerektiğinde ilgili kuruluşlarla iş birliği yapmak suretiyle kaçakçılığı önlemek, izlemek ve soruşturmak.” gibi Amaç ve Kapsam başlığı altındaki maddelerin, usulüne daha uygun bir şekilde uygulanmasını zorunlu kılar hale geliyor.
Kısa bir süre sonra, lojistik sektöründe kullanılacak olan online izleme sayesinde milyarları bulan kayıt dışı paranın ekonomiye kazandırılması ön görülüyor. Lojistik ve taşımacılıkta kullanılan bilişim odaklı sistemler sayesinde süreçler artık otomatik olarak kontrol edilirken, otonom çalışan sürücüsüz TIR’lar, kaptansız gemiler, pilotsuz uçaklar, drone’larla teslimatlar ve bulut teknolojisiyle her türlü sorunu çözebilecek hale geliyor. Simülasyona, akıllı, öğrenebilen “ileri robotik” robotlara, “big data”lara, “bulut bilişime” tabi ki bu ortak bilgilerin güvenliğine “syber security”ye yönelmek gerekiyor.
Endüstri (4.0) ile (MES) Üretim Yürütme Sistemleri gelişiyordu.
- Üretim operasyonel ve online izlenebilecek,
- Üretimde durma ve hız kayıpları tespit edilebilecek,
- Kalite kontrol ve kayıplar görülebilecek,
- İşletmeden kapasite analizleri anında yapılabilecek,
- Üretimdeki kayıp ve gecikmelere göre “akıllı algoritmalar” ile üretim planları otomatik iyileştirilebilecek,
- Mobil bildirimlerle problemler anında çözülebilecek,
- Sensör verileriyle “big data”lar ile analiz yapılabilecek,
- Makine ve robotlarca kolay veri okunabilecek,
- “Giyilebilir cihazlar” ile terminallere anında müdahale edilebilecek,
2013 yılından itibaren 20 yıl içinde 2033 yılına kadar Endüstri (4.0) Devrimi ile; (olumlu hedeflerle)
- Mobil cihazların sayısı artacak, kablosuz teknolojiler gelişecek,
- Ortak bilgi paylaşım hizmeti (bulut bilişim) artacak.
Bu nedenle; Endüstri (4.0) için Gümrük ve Ticaret Bakanlığı;
Yeni gümrük kodu, e-gümrük projesi doğrultusunda mevzuatın ortak elektronik altyapıya uyarlanması için; bilişimde veri değişimini sağlamaya yönelik “merkezi gümrükleme” “tek pencere” ve “tek durak noktası” uygulamaları ile ticareti kolaylaştırılırken; özel rejimlere önem vermiş, transit, geçici depolama, gümrüklü antrepo ve serbest bölgeleri öne çıkararak gümrükleme ve ticaret kolaylaştırılarak ekonominin büyütülmesi amaçlamalıdır. Türkiye’nin yakın coğrafyasındaki kara, deniz, hava yoluyla en uygun lojistik ortamında ülke oluşuyla, Endüstri 4.0 Devrimi’ni yakalama şansı; Gümrük ve Ticaret Bakanlığı’nın yol göstericiliğinde, ilgili kurumların desteğiyle çok yüksek olacaktır.
Yaren Demirkıran
Logistical Dergi Ekibi Üyesi